Ο Ντόναλντ Ντάκ υπεράνω όλων

(01.12.2008)


Πριν κάμποσα χρόνια, όταν ήμουν ακόμα ένας πολλά υποσχόμενος νέος, είχα πάει ένα ταξίδι στην Ιταλία να δώ ένα φιλαράκι μου που σπούδαζε. Είχαμε κανονίσει να πάμε να την πέσουμε σε μια παραλία στην Ισπανία με κάτι γκόμενες και να κάνουμε διακοπές. Το σπίτι που νοίκιαζε ήταν λίγο έξω από την πόλη σε ένα μοντέρνο συγκρότημα κατοικιών. Κάθησα εκεί μερικές ημέρες ώσπου να δώσει ο άλλος και το τελευταίο μάθημά του και όταν έφτασε η μέρα της αναχώρησης είχαμε ετοιμάσει τα πράγματά μας και περιμέναμε να περάσει η ώρα για να πάμε στο σταθμό.
Εκείνη την στιγμή σκάει μύτη για επίσκεψη ένας γνωστός του που σπούδαζε ιατρική. Ένας τύπος-φαινόμενο. Τσάκισε όλα τα μαθήματα και τελείωσε την ιατρική σε 6 χρόνια. Ούτε οι Ιταλοί δεν την τελείωναν σε έξη χρόνια. Το παρατσούκλι του ήταν “ο μουρλός”.
“ Τί έγινε παιδιά, φεύγετε;”
“ Ναί,” του λέω εγώ.
“ Ελλάδα;”
“ Όχι, Ισπανία.”
“ Με τι θα πάτε;”
“ Με το τραίνο,” του απαντάω.
“ Α, τότε θα σας πετάξω ως το σταθμό, στο δρόμο μου είναι.”
“ Μη σε ταλαιπωρούμε, θα πάμε μόνοι μας,” πετάχτηκε εκείνη την στιγμή ο φιλαράκος μου.
“ Ρε ” του λέω, “ Πώς θα πάμε, έχουμε κανονίσει ταξί; ”
“ Όχι,” μου λέει “ Με τα πόδια θα πάμε.”
“ Καλά ρε, μαλάκας είσαι; Είναι 2,5 χιλιόμετρα ως το σταθμό, θα πάμε ποδαράτο με τα πράγματα στην πλάτη;”
“ Μια ιδέα είπα,” μουρμούρισε εκείνος, κανοντάς μου ταυτόχρονα με νοήματα “όχι-όχι” πίσω από την πλάτη του καλού Σαμαρείτη.
Μπερδεύτηκα.
Αμέσως, έβαλα τα στοιχεία κάτω. Από την μία ένας άγνωστός μου, που τον λένε “ο μουρλός” και από την άλλη 2,5 χιλιόμετρα διαδρομής με χωράφια, δύο παλιοστροφές, ένα ποτάμι, και μερικά φανάρια πόλης. Τι θα μπορούσε να συμβεί;
“...Φύγαμε,” είπα χωρίς να το πολυσκεφτώ.
Κατεβήκαμε κάτω στο πάρκινγκ. Εκεί περίμενε μια Alfa 2.500 κυβικά.
Ο “μουρλός” χαμογέλασε θριαμβευτικά. “ Μπείτε.”
Το φιλαράκι μου τρύπωσε πίσω και έκανε κρυφά το σταυρό του. Εγώ μπήκα μπροστά και τεντώθηκα στο άνετο κάθισμα.
...Τι θα μπορούσε να συμβεί; Τίποτα. Εφτά φορές παραλίγο να πάμε στα χωράφια, δύο φορές παραλίγο να πάμε στο διάολο, μία φορά παραλίγο να βρεθούμε στο ποτάμι και πέντε φορές παραλίγο θύματα σε πλαγιομετωπικές στα φανάρια.
Από τον θάλαμο τηλεμεταφοράς του Εντερπράιζ κατεβήκαμε στο σταθμό σαν κοτόπουλα. Τα κεφάλια μας είχαν χτυπήσει κουτουλιές σε όλα σχεδόν τα τζάμια του αυτοκινήτου, κατά την διάρκεια της διαδρομής, αλλά είμαστε ζωντανοί.
“ Ενάμισυ λεπτό,” είπε αδιάφορα ο “μουρλός”.
“ Πρέπει να είναι ρεκόρ,” είπα εγώ.
“ Μπά, σήμερα ήταν φορτωμένο το αμάξι, μόνος μου έχω κάνει και λιγότερο,” είπε με άνεση εκείνος. Μετά, χαιρέτησε κι έφυγε.
Γύρισα και κοίταξα το φιλαράκι μου. “ ’Ντάξει μωρέ, και τι έγινε; Πές ότι μπήκαμε σε φόρμουλα ένα.”
Εκείνος ανασήκωσε τους ώμους του. “ Τώρα τίποτα δεν έγινε. Την προηγούμενη φορά μαζί με αυτά που είδες πέρασε κι ένα μπλόκο των Καραμπινιέρων και αν δεν μας έκλεινε μια νταλίκα να μας πιάσουν, το δεύτερο μπλόκο θα μας γάζωνε με τα αυτόματα.”






Η επίσημη αρθρογραφία των τελευταίων 10-15 εβδομάδων και εδώ και στο εξωτερικό παίρνει βραβείο βλακείας και αποπροσανατολισμού. Όλοι επιμένουν να παριστάνουν τους ειδήμονες και σου πετάνε βαρύγδουπα τσιτάτα περί τάσεων, υπερεπιστημονικές αναλύσεις ισολογισμών και διαστημικές προβλέψεις περί από-υπό-υπέρ-(βάλτε ό,τι πρόθεση θέλετε)πληθωρισμού. Μόλις πριν από ένα χρόνο και κάτι, κανείς (με μόνη ίσως εξαίρεση τον τρελο-σπάρτη και κάτι άλλους “απαισιόδοξους” ) δεν έβλεπε –ή έκανε ότι δεν έβλεπε- την υποβόσκουσα κρίση. Ως εδώ πάει καλά. Αντικειμενικά, το μέλλον είναι δύσκολο να προβλεφτεί άμα δεν πιείς και κανένα μπάφο σαν την Πυθία.

...Όμως γιατί τώρα τα ίδια άτομα έχουν το θράσος να μας λένε ότι η κρίση σχεδόν τελείωσε και ότι οι τιμές είναι καλές; Και γιατί θέλουν να μας βάλουν μέσα στο παιχνίδι για να βγάλουμε λεφτά; Τι είναι αυτό; Χρηματιστηριακή φιλανθρωπία; Άμα οι τιμές είναι τόσο καλές, ας μπούνε χοντρά (και με δανεικά) να ‘κονομήσουν οι ίδιοι. Οι γύπες και οι κουτούπες. Οι Εφιάλτες. Τα άτομα αυτά δεν φοβούνται μη γίνουν ρόμπα γιατί είναι ήδη παλτόρομπες ξεκούμπωτες. Η μόνη φωνή που ξέρουν είναι εκείνη του αφέντη τους, του Ξέρξη. Αυτού που τους χαρτζηλικώνει. Ό,τι τους πεί, λένε / γράφουν.


Το καλύτερο άρθρο που διάβασα όλο αυτό το διάστημα, ήταν το σχόλιο ενός ανώνυμου αναγνώστη σε κάποιο άρθρο του yahoo finance. Ο τύπος αυτός έλεγε σε δέκα γραμμές όλη την ουσία:

... Ότι με 500 δολάρια (συν 500 τον χρόνο έξοδα διατήρησης) άνοιγες υπεράκτια. Ότι αν ήσουν υψηλόβαθμος στην Lehman ή σε οποιοδήποτε άλλο κωλοχανείο του οποίου την οικονομική κατάσταση ήξερες καλά λόγω της θέσης σου, δεν είχες παρά να σορτάρεις τις λάθος επιλογές της εργοδότριας εταιρείας σου μέσω της υπεράκτιας με ένα κλίκ του ποντικιού από το γραφείο σου. Και στο τέλος όταν η Lehman έκλεινε και έμενες άνεργος, τσίμπαγες μερικά χιλιάρικα αποζημίωση από το πακέτο Paulson και είχες και κάμποσα εκατομμυριάκια στην υπεράκτια.

...Το τέλειο έγκλημα. Θύμα και δολοφόνος είναι το ίδιο πρόσωπο. Στον μαγικό κόσμο του διαδικτύου τα πάντα είναι εφικτά. Ο μόνος που πεθαίνει πραγματικά είναι ο φορολογούμενος. Σε μια έρευνα της UBS φάνηκε ότι ένα μεγάλο μέρος από τα σορταρίσματα στα subprime όταν ξεκίνησε η κατάρρευση έγινε από τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.

... Να ‘σαι καλά ρε φιλαράκι, όποιος και νά ‘σαι, όπου και νά ‘σαι.



Η οικονομική επιστήμη είναι ένα μάτσο μπαρούφες. Κάθε έξη μήνες βγαίνει και μια καινούργια θεωρία για να αντικαταστήσει την προηγούμενη που ήταν του πωπού. Καμμία τους δεν κρατάει σε βάθος χρόνου. Ίσως γιατί η οικονομία είναι πολυσχιδής δραστηριότητα και φαινόμενο δυναμικό που εξελίσσεται σε συνάρτηση με πολλούς άλλους κλάδους της ανθρώπινης δραστηριότητας. Μπορεί να είναι κι έτσι. Όπως μπορεί και να είναι αλήθεια αυτό που υποστηρίζουν κάποιοι άλλοι: Ότι η οικονομική επιστήμη είναι φύκια. Ότι δεν υπάρχει καν τέτοια επιστήμη. Ότι είναι το προπέτασμα του καπνού που κρύβει την πραγματικότητα.


Η πραγματικότητα είναι ο Ντόναλντ Ντάκ. Αυτός που μένει στην οδό Ατυχίας, αριθμός 13. Ό,τι και να κάνει δεν μπορεί να σταυρώσει σέντσι. Κι εκείνα τα ανηψάκια, τίνος παιδιά είναι; Πατέρα δεν έχουνε; Όλο στον Ντόναλντ τα φορτώνουν; Και η Νταίζη γιατί τον ζαλίζει; Δεν τον αφήνει ήσυχο στην γκαντεμιά του; Ας πάει με τον Γκαστόνε, τον τυχεράκια τον τρίφλωρο. Κι εκείνος ο μπάρμπας που κάνει βουτιές στα δολάρια και ψάχνει συνέχεια για σκλάβους; Δεν υπάρχει κανένας άλλος να τυραννήσει; Όλοι στον Ντόναλντ την έχετε πέσει ρε πούστηδες;


Πολλοί είναι οι λόγοι που όλοι πάνε να την βρούν με τον Ντόναλντ. Ο εξής ένας: Ο Ντόναλντ είναι ο μέσος πάπιος. Το θύμα. Αυτός που δεν κερδίζει. Παρόλη την τεμπελιά και την ατυχία του, τους εξυπηρετεί όλους. Και τα φράγκα όποτε τα έχει, δεν τα καβουρεύει. Τα χαλάει, τα μοιράζεται, τα δίνει σε δοσατζήδες. Τον μαδάνε πούπουλο-πούπουλο.


Όμως η ζωή δεν είναι κόμικ. Το μπουνίδι και το κλωτσίδι όταν το τρώς στ’ αλήθεια πονάει. Και αφήνει σημάδια. Και τα λεφτά που σου κλέβουν σήμερα δύσκολα τα αντικαθιστάς. Η σημερινή κοινωνία έχει γίνει μια καταναλωτική χαβούζα που από τη μιά κακοπληρώνει όσους εργάζονται και από την άλλη σνομπάρει τους Σπαρτιάτες. Αυτούς που την βγάζουν με τα λίγα και δεν έχουν ανάγκη τα ψεύτικα στολίδια που τους τάζουν οι υπάλληλοι των τοκογλύφων. Χάντρες και καθρεφτάκια για να πάρουν το αληθινό χρυσάφι. Τον χρόνο του καθενός. Υπάρχουν οι γνήσιοι Σπαρτιάτες και οι υποχρεωτικοί Σπαρτιάτες. Οι υποχρεωτικοί είναι αυτοί που αναγκαστικά την βγάζουν σπαρτιάτικα γιατί δεν τους περισσεύει φράγκο. Γνήσιοι είναι αυτοί που δεν έχουν ανάγκη τα φράγκα. Δεν τα περιφρονούν, απλά δεν τα έχουν ανάγκη, είναι σε άλλη σφαίρα. Μέσα στο χάλι που ζούμε, το μόνο καλό είναι ότι η μειονότητα των Σπαρτιατών στην Κουβαδόχωρα αυξάνεται καθημερινά.


Κατά τα άλλα, το σενάριο που βιώνουμε είναι σουρεαλιστικό. Το ένα τρίτο από τους κουφάλες προσπαθούν να σε πείσουν ότι η κρίση τελείωσε, το άλλο ένα τρίτο ότι βαδίζουμε στην καταστροφή, και το τελευταίο ένα τρίτο ότι μπορείς να σώσεις τον εαυτούλη σου ενώ οι άλλοι θα πνιγούν. Άμα μπορείτε, βγάλτε νόημα. Είναι όπως οι προβλέψεις για τα ζώδια στα περιοδικά. Με δεκαπέντε λέξεις, σου λένε πώς θα πάει όλη η εβδομάδα σε όλους τους Ταύρους. Όπως είπε και κάποιος: “Όπου αφθονούν οι προφήτες, η λογική έχει αναχωρήσει”.


Φτάσαμε στο σημείο που μπορεί να φτιαχτεί κανείς ή να καταστραφεί, ανάλογα με την θέση που θα πάρει ή αυτούς που θα πιστέψει. Μεταξύ μας, οι πιθανότητες να καταστραφεί είναι περισσότερες γιατί μιλάμε για τζόγο. Και γιατί αυτά που ακούω και βλέπω για το μαγαζί και το μέλλον του μόνο καλά δεν είναι. Στην Ιαπωνία πριν εικοσιπέντε χρόνια μαζεύονταν οι πρόεδροι των 4 μεγαλύτερων χρηματιστηριακών κάθε βράδι, έπιναν μερικά σακέ και κανόνιζαν το που θα κλείσει η αγορά την επόμενη έτσι ώστε αυτοί να κερδίζουν πάντα και από μετοχές και από παράγωγα. Το αποτέλεσμα ήταν ένα bear market εικοσαετίας με ένα μικρό διάλειμμα ανόδου και τον δείκτη να βρίσκεται αυτή την στιγμή κοντά στα χαμηλά των τελευταίων 30 χρόνων. Κάτι μου λέει ότι το ίδιο έγινε και εδωπέρα τα τελευταία 5 χρόνια. Τριάντα χαρτιά πήγαν τον δείκτη στα ύψη και τώρα ήρθε η ώρα της αποπληρωμής. Αν η αμερικάνικη οικονομία μπεί τελικά στο τούνελ, θα κλάψουν μανούλες και παιδάκια.


Όποιος φοβάται για τη ζωή του καλά θα κάνει να μην μπαίνει σε όχημα που το οδηγάει κάποιος τον οποίο αποκαλούν “ο μουρλός”. Ακόμα καλύτερα να μην μπαίνει σε κανένα όχημα. Η πληροφορία κι όχι η ζώνη σώζει ζωές. Εκτός και αν είναι κανείς Σπαρτιάτης. Αυτοί έχουν ανοσία στην χασούρα και στον θάνατο.



Η κυνηγετική περίοδος άρχισε. Όποιος θέλει, μπορεί να κάνει τον Ντόναλντ μέσα στο ντουφεκίδι, αλλά μακριά από μένα.